Najnowsze artykuły
- 21 listopada 2025
Kto wynalazł łańcuch przemysłowy? Czy był to Hans Renold, André Galle, Leonardo da Vinci, a może nawet Imhotep? Przypominamy najważniejsze innowacje, które położyły podwaliny pod dzisiejsze łańcuchy do podnoszenia i przenoszenia napędu.
Łańcuch istnieje od tysięcy lat. Najwcześniejsze ślady jego prawdopodobnego zastosowania pochodzą ze starożytnego Egiptu (w latach 3150-332 p.n.e.) do przenoszenia wody w systemach podnośników kubełkowych. Takie systemy były również używane w okresie panowania dynastii Han w Chinach (202 p.n.e.-20 n.e.) do przenoszenia wody na tarasach ryżowych. Wczesne chińskie ilustracje pokazują technikę podobną do współczesnych przenośników łańcuchowych kutych w matrycy, w których elementy mocujące skutecznie ciągną wodę wzdłuż kanału.
Pod koniec II wieku p.n.e. grecki inżynier Philo z Bizancjum udokumentował również zastosowanie łańcucha w powtarzającej się kuszy, w której dwa płaskie łańcuchy połączone z wiatrowskazem zwijały się tam i z powrotem, automatycznie wystrzeliwując strzały aż do opróżnienia. Później pojawiają się wzmianki o kutym lub okrągłym łańcuchu ogniwowym na statkach rzymskich i wikingów.
Najwcześniejsze ślady czegoś podobnego do dzisiejszego łańcucha liściastego pochodzą od Leonarda da Vinci (1452-1519), który naszkicował, jak się wydaje, stalowy łańcuch składający się z płytek i sworzni. Naszkicował on również koło zębate napędzające przenośnik taśmowy. Czy to oznacza, że da Vinci wynalazł łańcuch przemysłowy, jaki znamy? Być może nie. Podobnie jak w przypadku wielu innych jego projektów, nie wiadomo, czy udało się je przenieść z papieru do prawdziwego życia.
Przypisanie jednego wynalazcy nowoczesnego łańcucha przemysłowego jest również niemożliwe ze względu na charakter odkryć naukowych w przeszłości. W dzisiejszym świecie, w którym dostęp do niemal każdej informacji jest możliwy za jednym kliknięciem, dziwnym wydaje się myślenie o wynalazcach dokonujących podobnych postępów i odkryć zupełnie niezależnie od siebie. Ale historycy odnotowali wiele takich przypadków, a może być ich nawet więcej, zważywszy na to, jak trudne i kosztowne było zarejestrowanie patentu przed połową XIX wieku.
Nawet po tym, jak w roku 1852 Ustawa o Poprawkach do Prawa Patentowego ustanowiła współczesne Biuro Patentowe, dopiero Ustawa o Patentach z roku 1902 włączyła do procesu rejestracji badanie oryginalności wynalazku. Jest więc prawdopodobne, iż pewna liczba ludzi wprowadziła wczesne wersje łańcucha przemysłowego, ale nie wiemy o nich, gdyż ich innowacje nie zostały opatentowane.
Pierwszy znany nam patent na łańcuch kotwiczny został uzyskany przez angielskiego kowala Phillipa White'a w 1643 roku i to właśnie ten typ łańcucha znalazł zastosowanie w Anglii w dziedzinach nie związanych z morzem. Encyclopaedia Britannica z 1771 r. pokazuje ten typ łańcucha w młynie z poczwórną pompą do podnoszenia wody, a w 1791 r. pojawiają się wzmianki o napędzanych łańcuchem maszynach stolarskich i pompach w Portsmouth Dockyard. Mechanizacja tego miejsca jest uważana za kluczową dla rewolucji przemysłowej, procesu, który miał miejsce w Wielkiej Brytanii mniej więcej w latach 1760-1840.
Pierwszy patent na łańcuch, który dziś nazywamy nowoczesnym łańcuchem liściastym lub zębatym, został przyznany francuskiemu grawerowi André Galle w 1829 roku.
Po śmierci jego córki, jego firma produkcyjna została zamknięta, a patenty sprzedane, ale łańcuch Galle'a jest nadal szeroko stosowany do małych prędkości i dużych obciążeń, takich jak śluzy i drzwi pieców stalowych.
